RZĄDY WOŁODYMYRA ZEŁENSKIEGO: CO SIĘ UDAŁO ZROBIĆ W CIĄGU ROKU
21 kwietnia 2019 r., dokładnie rok temu, na Ukrainie odbyła się druga tura wyborów prezydenckich. Wszyscy pamiętają, tą niespotykaną dotąd liczbę poparcia wyborców, którą odnotował Zełenski - 73 proc. Miesiąc później nowy prezydent Wołodymyr Zełenski rozpoczął sprawowanie swoich obowiązków, jeszcze za dwa - na Ukrainie została wybrana Rada Najwyższa następnej kadencji, a jeszcze za miesiąc - pod koniec sierpnia powołano nowy rząd. Oznacza to, że władza w kraju, co najmniej dwie jego kluczowe gałęzie - ustawodawcza i wykonawcza - została całkowicie odnowiona.
Co osiągnął Prezydent Zełenski i cały jego zespół w ciągu tych 12 miesięcy? Warto pamiętać, że Ukraina jest republiką parlamentarno-prezydencką. Oznacza to, że uprawnienia prezydenta są ograniczone, a Parlament ma stosunkowo wysoki poziom kompetencji, szczególnie w dziedzinie gospodarczej i społecznej. Dlatego dokonamy oceny wszystkich wyników za rok dla rządu Wołodymyra Zełenskiego, biorąc pod uwagę, że Rada Najwyższa w tym okresie miała mono-koalicję.
Oczywiście oceny będą się różnić w zależności od wewnętrznej sytuacji politycznej - inaczej nie będzie. Prawdą jest również to, że ten rok był szczególnym rokiem na świecie - nie po prostu trudnym, ale bardzo trudnym. I te wypróbowania jeszcze się nie zakończyły, nawrstwiają się tylko. A co z Ukrainą, która jest zdeterminowana na zmiany? Jeśli obiektywnie, jak ona przeszła i przechodzi ten okres?
Kurs ogłoszony przez rewolucję godności nie zmienił się - Ukraina zmierza do zjednoczonej Europy i NATO. Trwa wojna z rosyjskim agresorem, choć podejmowane są starania o jej sprawiedliwe dla Ukrainy zakończenie i podejmowane wysiłki, przynoszą rezultaty. Walka z korupcją nie przynosi jeszcze imponujących rezultatów, ale jej podstawy - zarówno na szczeblu ustawodawczym, jak i wykonawczym - są poważne, więc istnieje powód do nadziei na postęp. Pogarszający się globalny kryzys na świecie jest krytycznym sprawdzianem zarówno dla ukraińskiej gospodarki, jak i dla narodu. Jak dotąd trzymamy się dostojnie, choć jest to dla nas trudne. Ale uporządkujmy to.
WOJNA I POKÓJ
Format normandzki, który został faktycznie porzucony w 2016 r., wrócił na właściwe tory - kontakty są w toku, podejmowane są decyzje. Ważne jest to, że udaje się tego dokonać na niezachwianie silnej pozycji Ukrainy: w ramach wspólnego porozumienia muszą najpierw zostać rozwiązane kwestie bezpieczeństwa. Chodzi o całkowite i powszechne zawieszenie broni, wycofanie rosyjskich wojsk okupacyjnych i nielegalnych grup zbrojnych, wycofanie broni, przekazanie Ukrainie kontroli nad granicą w Donbasie, a dopiero potem - polityka - w szczególności wybory lokalne. Ponadto strona ukraińska, prezydent Zełenski, znajdując poparcie sojuszników, zaproponowała na grudniowym szczycie w Paryżu zmianę porozumień mińskich, tak aby wprowadzić je w życie dzisiaj. Po pięciu i pół roku, które minęły od podpisania Mińska-1, wiele się zmieniło na świecie i na Ukrainie, a to „wiele” należy wziąć pod uwagę w procesie wdrażania porozumień mińskich.
Ważne jest również, że wraz z demonstracją wszystkich tych pryncypialnych podejść, postęp w zakończeniu wojny nasilił się. W związku z osobistym zaangażowaniem Zełenskiego zwolniono niektórych więźniów i zakładników przetrzymywanych w Rosji i na okupowanym terytorium. W tym tych, którzy spędzili lata (!) w niewoli, między innymi Olega Sencowa, Ołeksandra Kolczenko, Romana Suszczenko i innych. Również marynarzy - załogi ukraińskich okrętów wojennych schwytane przez agresora w listopadzie 2018 r. w pobliżu Cieśniny Kerczeńskiej udało się uwolnić. Zwrócono także dwie łodzie i holownik, które zostały aresztowane przez okupantów.
I jeszcze – odbyło się wycofanie wojsk w miejscowościach: Stanica Ługańska, Zołote i Pietrowskie. Most w miejscowości Stanica Ługańska został obudowany. Na granicy z anektowanym Krymem zbudowano punkty kontrolne - Czongar i Kałanczak.
Wreszcie utworzono stację telewizyjną Dim / Dom TV, aby nadawać na okupowanych terytoriach z pro-ukraińskimi treściami informacyjnymi i rozrywkowymi. Z jego pomocą ukraińskie narracje są rozpowszechniane na okupowanym terytorium Donbasu, a prawdziwe informacje o Ukrainie pojawiły się tam po raz pierwszy od sześciu lat.
SYSTEM POLITYCZNY I ANTYKORUPCJA
W lipcu i sierpniu ubiegłego roku Rada Najwyższa została wybrana ponownie. Nie wszyscy na Ukrainie poparli tę decyzję, ale istnieją obiektywne fakty. Tak, nie zawsze są pozytywne. Te 16 000 sztuk bezsensownego „spamu poprawek” do Ustaw, które odblokowują (podczas pandemii i globalnego kryzysu gospodarczego!) współpracę Ukrainy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym jest wyraźnym negatywem i ostrzeżeniem przed niebezpieczeństwem. Ale wciąż jest nadzieja, że opór oligarchicznego lobby zostanie przezwyciężony.
Pozytywne jest to, że Rada Najwyższa 9. kadencji bezzwłocznie przyjęła ustawy, których nie przyjęły poprzednie kadencje. Dzięki wprowadzeniu odpowiedzialności - nawet karnej - zminimalizowano fakty związane z „głosowaniem na dwie ręce” i nieobecnością deputowanych. Został zniesiony immunitet parlamentarny, przyjęto nowy kodeks wyborczy, zgodnie z którym następny ukraiński parlament zostanie wybrany w systemie proporcjonalnym z otwartymi listami. Wreszcie przyjęto przepisy dotyczące uruchomienia rynku gruntów na Ukrainie. Tak, jest wielu polityków, struktur biznesowych, zwykłych ludzi na Ukrainie, którzy nie są zadowoleni z tej decyzji. Ale trzeba było zacząć - Ukraina nie mogła już pozostać 6 na liście (!) najbardziej zacofanych krajów na świecie, gdzie zabronione jest sprzedawanie ziemi.
Wreszcie, po raz pierwszy w historii Ukrainy, uchwalono ustawę o impeachmencie prezydenta, którą zainicjował sam Zełenski.
Oczywiście jest jeden szczegół: na Ukrainie w ciągu roku mieliśmy już 3 rządy. Czy były jakieś błędy podczas tworzenia dwóch z nich w Radzie 9. kadencji? Były. Jest nawet w istniejącym już półtora miesiąca rządzie Denysa Szmyhala, w którym nadal nie obsadzono kilku stanowisk ministerialnych. A niektórzy z nowych ministrów nie przetrwali miesiąca… Ale jest nadzieja, że formowanie obu rządów obeszło się bez tradycyjnego dla ukraińskiej polityki „kumoterstwa”.
Tymczasem zapewniono pełną niezależność operacyjną NABU – to coś, czego nie można było uzyskać od 2015 r. Jest tam i prawo do podsłuchu i możliwość zwrócenia się o pomoc bezpośrednio do partnerów międzynarodowych. Niestety NABU nie wykorzystało jeszcze w pełni tych możliwości. Ponadto zapoczątkowano reformę prokuratury, która obejmowała uwolnienie tzw. „Oligarchów prokuratorskich” - bardzo wpływowych i zamożnych urzędników prokuratury, którzy byli dobrze żyli ze wszystkimi poprzednimi władzami na Ukrainie.
GOSPODARKA I BIZNES
Globalną gospodarkę ogarnął bezprecedensowy kryzys związany z pandemią koronawirusa. Ale, jeśli obiektywnie, cykliczny kryzys zbliża się od drugiej połowy ubiegłego roku. W tym okresie międzynarodowe agencje ratingowe - Standard & Poors i Fitch - podniosły rating Ukrainy ze stabilną perspektywą. Jednocześnie ukraińska waluta wzrosła o prawie 15% w czwartym kwartale ubiegłego roku. To pozwoliło Narodowemu Bankowi Ukrainy zgromadzić rezerwy złota i walut na poziomie 25 miliardów dolarów, co oznacza przede wszystkim stabilność.
Oczywiście były problemy. Wysoki kurs hrywny spowodował problemy dla ukraińskich eksporterów, a w konsekwencji dla sektora przemysłowego. Jednak Narodowy Bank i blok finansowy rządu utrzymują się, a przewidywane wznowienie „tanich” pożyczek MFW dodaje zaufania: Ukraina przeżyje globalny kryzys przy jak najmniejszych stratach.
Dokładniej o większości kluczowych branż.
Energia jest od dawna źródłem korupcji na szczycie władzy Ukrainy:
• Branży udało się przejść z zastoju - zarówno poprzez uczestnictwo w strukturach europejskich, jak i determinację ukraińskiego przywództwa. W ciągu krótkiego terminu, we współpracy z UE, Naftogaz przeszedł dywersyfikację - rozdzielono funkcje dostaw energii w celu zwalczania korupcji i poprawy wydajności.
• Przy wsparciu sojuszników uzgodniliśmy z Rosją kontynuowanie tranzytu gazu przez terytorium Ukrainy na korzystnych warunkach dla strony ukraińskiej, a mianowicie: na zasadzie „pompuj lub płać”, która pozwala Ukrainie otrzymywać zapłatę od rosyjskiego Gazpromu, nawet jeśli gaz jest pompowany mniej niż jest przewidziane w umowie. W praktyce to miliardy dolarów każdego roku.
• Sukces w sprawie przeciwko Rosji w arbitrażu w Sztokholmie. Chociaż Rosja od dawna odmawia wypłaty tych środków, ostatecznie po rozmowach między prezydentami Ukrainy i Rosji Moskwa przekazała 2,9 mld USD z łącznej kwoty 5 mld USD. Ukraina otrzymała wcześniej część swoich kwot gazem.
Sektor finansowy, gospodarka, antykorupcja:
• Ustawa przewidująca tzw. Split - likwidację Krajowej Komisji ds. Regulacji Rynków Usług Finansowych oraz podział uprawnień do regulowania rynku finansowego między NBU a Krajową Komisją Papierów Wartościowych i Giełdy. Było to jedno z kluczowych wymagań naszych zachodnich partnerów i pozwoli nam stworzyć system finansowy na Ukrainie, który spełnia międzynarodowe standardy. Walka o to trwała od 2015 roku.
• Stworzono prawdziwy mechanizm koncesyjny, aby przyciągnąć doświadczonych międzynarodowych inwestorów do ukraińskich obiektów infrastruktury. Pierwsze przetargi koncesyjne - w portach Olwia i Chersoń zostały już pomyślnie zakończone.
• Opracowano i wdrożono środki wspierające małe i średnie przedsiębiorstwa podczas kryzysu „koronawirusa”. W szczególności wprowadzono zmiany legislacyjne, aby umożliwić przedsiębiorstwom otrzymywanie odsetek od spłat pożyczek. Opracowano program udzielania nieoprocentowanych pożyczek w celu uzupełnienia kapitału obrotowego. Jedynym warunkiem jest zabezpieczenie co najmniej 80% miejsc pracy podczas kryzysu.
• Rozpoczął się program „Wielkie Budownictwo”, który nie tylko zbuduje i naprawi tysiące kilometrów dróg, tysiące ważnych społecznie miejsc, ale także stworzy tysiące nowych miejsc pracy.
• Podniesiono limity dochodu dla FOP, które pozostały niezmienione od czasów Janukowycza.
• Rozpoczął się program kredytów dla małych firm z rekordowo niskimi stawkami 5,7 i 9%.
• Artykuł kodeksu karnego dotyczący fikcyjnej przedsiębiorczości został zniesiony, co w rzeczywistości nie działało, ale pozwalało skorumpowanym funkcjonariuszom szantażować biznes.
• Przyjęto szereg przepisów, które ułatwią eksport towarów ukraińskich do krajów UE (tzw. „Zniesienie wiz przemysłowych”). Na przykład UE zaczęła uznawać certyfikaty zgodności i jakości, wydane przez Ukrainę.
• Standardy konstrukcyjne zostały znacznie uproszczone i zaktualizowane. KABI - Krajowa Inspekcja Architektoniczno-Budowlana - źródło korupcji w branży wyeliminowane.
• Przyjęto prawo wymagające zamówień publicznych w wysokości 50 000 UAH. Dzięki temu nie można już rozbijać zamówień na małe umowy i unikać przejrzystych przetargów.
• Rozpoczęły się przygotowania do prywatyzacji kilkudziesięciu przedsiębiorstw państwowych - potworów korupcji, które zawsze były pożywką dla posiadaczy władzy. Przykład - Ukrspirt. Dochody budżetowe z produkcji alkoholu wzrosły prawie 8 razy.
KWESTIE SPOŁECZNE
Tutaj zawsze jest trudno, ale jednocześnie:
• Tak, energia jest tańsza na rynku globalnym. Ale znamy naszą biurokrację i „zainteresowane osoby”, które tradycyjnie wolą tego nie zauważać. W ten sposób znaleziono prawdziwy mechanizm obniżania taryf na ciepło i gorącą wodę. W zależności od regionu i dostawcy zmniejszyło to kwotę płatności - do minus 30 procent.
• Opracowano i uruchomiono program pomocy osobom, które straciły pracę w wyniku kryzysu.
• Opracował mechanizm dopłat dla seniorów. Ponadto podczas „kryzysu koronawirusowego” zostaną wypłacone dodatkowe sumy na rzecz emerytów i rencistów, którzy otrzymują 5 tysięcy hrywien i mniej.
• Ukraińscy ochotnicy, którzy walczyli przeciwko rosyjskiej agresji na Wschodzie, otrzymali status uczestników działań wojennych
• Zakończono podstawowe prace budowlane budynku medyczno-diagnostycznego szpitala w OHMATDYT - prace te trwały prawie 10 lat.
Oksana Petrenko, Kijów.