Otwarcie Centrum JATEC w Bydgoszczy: bezpośrednia odpowiedź na wojnę

Niedawno w polskim mieście Bydgoszcz miało miejsce wydarzenie niezwykłe, którego nie można nazwać przesadą: NATO, jako blok wojskowo-polityczny, po raz pierwszy w swojej historii utworzyło w ramach własnych struktur instytucję współpracy z krajem niebędącym członkiem Sojuszu.

Mimo że Ukraina nie jest jeszcze członkiem NATO, według wielu wskaźników osiągnęła już głęboką interoperacyjność z jednostkami wojskowymi sił zbrojnych państw członkowskich Sojuszu. Jednocześnie ogromne doświadczenie bojowe zdobyte przez Ukrainę w latach wojny z rosyjskim agresorem czyni ją bardzo ważnym partnerem dla 32 państw członkowskich tej organizacji. Dlatego też funkcjonowanie Centrum Analiz, Szkoleń i Edukacji NATO-Ukraina (JATEC) pozwoli Kijowowi wzmocnić zdolności na polu walki i zacieśnić współpracę z Sojuszem.

BLIŻEJ NATO

„Pies szczeka – karawana rusza dalej.” To właśnie to stwierdzenie najlepiej charakteryzuje sytuację związaną z otwarciem centrum NATO-Ukraina na tle oświadczeń politycznych, które ostatnio pojawiają się w przestrzeni publicznej, a które głoszą, że Kijów nie ma powodu, by marzyć o członkostwie w Sojuszu. Podczas gdy różni politycy po obu stronach Atlantyku rywalizują o to, by wyznaczyć nowe „czerwone linie” dla Ukrainy i mówią o tym, że „Ukraina nigdy nie będzie w NATO”, Kijów wraz ze swoimi partnerami spokojnie podejmuje kolejny znaczący krok na drodze do członkostwa.

Biorąc pod uwagę znaczące doświadczenie bojowe Sił Zbrojnych Ukrainy, a także doświadczenie oporu społeczeństwa ukraińskiego w obliczu pełnowymiarowej agresji rosyjskiej, współpraca w ramach centrum jest z pewnością nie mniej korzystna dla zachodnich sojuszników niż dla Ukrainy. Widmo wojny powoli, ale systematycznie zbliża się do krajów wschodniej flanki NATO, dlatego zaczynają one jeszcze aktywniej analizować doświadczenia wojny na Ukrainie.

Lokalizacja ośrodka również nie jest przypadkowa. To właśnie Polska była jednym z inicjatorów utworzenia wspólnej struktury z Ukrainą w ramach NATO. Warszawa od dawna realizuje strategię: im więcej wojsk sojuszniczych i struktur NATO na terytorium Polski, tym bezpieczniejszy będzie kraj, który, nawiasem mówiąc, ma również granicę lądową z Rosją.

Wybór Bydgoszczy na siedzibę JATEC (Joint Analysis Training and Education Centre) stał się naturalny, ponieważ miasto to jest już siedzibą wielu instytucji i struktur NATO. Należą do nich: Centrum Szkolenia Sił Połączonych NATO (JFTC), Jednostka Integracji Sił NATO (NFIU), Batalion Łączności NATO, Centrum Doskonałości Policji Wojskowej Sojuszu (NMPCOE) oraz Grupa Wsparcia Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych NATO. „Parasol”, który już rozciągnięto nad kilkoma innymi jednostkami NATO, pozwoli na lepszą ochronę nowo powstałej instytucji przed czujnym okiem wrogów, przede wszystkim Moskwy.

STRATEGIA „WIN-WIN”

Od decyzji o powstaniu ośrodka do jego otwarcia minął dokładnie rok. W szczególności 15 lutego Rada Ministrów Obrony Ukraina-NATO podjęła decyzję o utworzeniu JATEC w Bydgoszczy. Następnie, 11 lipca, podczas szczytu NATO w Waszyngtonie, państwa członkowskie oficjalnie zatwierdziły JATEC jako wspólne centrum cywilno-wojskowe NATO i Ukrainy. I wreszcie, 16 grudnia Rada Północnoatlantycka oficjalnie powołała JATEC do życia, nadając mu status Międzynarodowego Sztabu Wojskowego struktury dowodzenia Sojuszu, podległego Naczelnemu Dowódcy Sojuszniczemu ds. Transformacji.

Oficjalna ceremonia przekazania Centrum do eksploatacji odbyła się 17 lutego w Bydgoszczy, w której uczestniczyli wysocy rangą przedstawiciele Ukrainy, Polski i Sojuszu. W trakcie oficjalnych przemówień dominowała jedna myśl: powstanie centrum jest bardziej aktualne niż kiedykolwiek, współpraca NATO i Ukrainy w ramach tego centrum jest partnerstwem korzystnym dla obu stron, gdyż każda ze stron zyska dzięki niemu wiele pożytecznych i potrzebnych rzeczy.

Wicepremier ds. integracji europejskiej i euroatlantyckiej - minister sprawiedliwości Ukrainy Olha Stefaniszyna podkreśliła w Bydgoszczy, że wydarzenie to jest faktycznym potwierdzeniem tego, że "Ukraina, Siły Zbrojne Ukrainy - są już w NATO, a stało się to dzięki powstaniu tej instytucji".

Naczelny Dowódca NATO ds. Transformacji, admirał Pierre Vandier, podkreślił podczas ceremonii otwarcia, że ​​JATEC jest „bezpośrednią odpowiedzią na wojnę na Ukrainie” i że ośrodek ten wzmocni NATO. Podkreślił, że utworzenie tej struktury jest strategią „WIN-WIN” - korzystną dla obu stron – Ukrainy i NATO. Vandier zauważył, że po raz pierwszy 32 państwa NATO będą współpracować z partnerem będącym w stanie wojny, dzieląc się własnym doświadczeniem wojskowym i narodową odpornością.

W tym samym duchu wypowiedział się także wicepremier i minister obrony narodowej RP Władysław Kosiniak-Kamysz. Zauważył, że kraje Sojuszu często rozmawiają o pomocy dla Ukrainy, a teraz mają okazję bezpośrednio dowiedzieć się o ukraińskich doświadczeniach wojennych, co „pozwoli wszystkim armiom sojuszniczym wzmocnić swoje zdolności”. Ważne były również słowa przedstawiciela polskiego rządu, że powstanie centrum jest świadectwem solidarności i partnerstwa NATO i Ukrainy oraz że „ta przyjaźń nie ma alternatywy”.

INTERES UKRAINY

Na chwilę obecną JATEC osiągnął jedynie wstępną zdolność operacyjną, a pełną gotowość ma osiągnąć do końca tego roku. Łącznie w centrum pracować będzie 70 żołnierzy i pracowników cywilnych, w tym 20 z Ukrainy. Obecnie w ośrodku zatrudniona jest jedna trzecia planowanej liczby personelu, a oprócz nich są także ukraińscy oficerowie – koledzy z Polski, Niemiec, Francji, Portugalii i Bułgarii.

Centrum składa się z kilku działów, w tym Działu Planowania Programów i Projektów, Działu Realizacji Projektów, Działu Wsparcia Centrum i Działu Zasobów Ludzkich. Grupa ukraińskich oficerów będzie pracować w ośrodku przez trzy lata, po czym zostaną zastąpieni przez innych oficerów Sił Zbrojnych Ukrainy.

Wiceminister obrony Ukrainy Serhij Bojew w komentarzu dla Ukrinform podkreślił, że strona ukraińska oczekuje, że JATEC pomoże w rozwiązywaniu konkretnych problemów, z jakimi borykają się Siły Zbrojne Ukrainy, w szczególności w zwalczaniu niektórych rodzajów rosyjskiej broni na polu walki, a także w udoskonalaniu bezzałogowych systemów wykorzystywanych przez Ukraińców.

„JATEC powinno stać się platformą, w ramach której będziemy mogli systematycznie pozyskiwać partnerów, ekspertów i uzyskiwać dostęp do określonych zasobów” – wyjaśnił Bojew.

Przedstawiciel rządu podkreślił, że strona ukraińska chce ustalić z partnerami z NATO konkretne priorytetowe obszary działań w oparciu o zasadę „do walki dziś wieczorem”, czyli to, czego Ukraina potrzebuje tu i teraz.

Bojew nazwał również prace nad mapą interoperacyjności ważnym kierunkiem - spełnieniem wymogów wprowadzenia standardów NATO w armii ukraińskiej, co powinno przybliżyć podjęcie decyzji politycznej o członkostwie Ukrainy w Sojuszu. Z drugiej strony, opierając się na ukraińskich doświadczeniach wojennych, NATO może pracować nad podniesieniem swoich standardów.

Wiceminister zauważył, że w wielu obszarach Ukraina osiągnęła już interoperacyjność z NATO. Przykładowo, ukraińskie działo samobieżne Bogdan wykorzystuje już amunicję kalibru 155, podczas gdy niektóre systemy z krajów NATO wykorzystują wyłącznie określone rodzaje amunicji kalibru 155.

Zdaniem przedstawiciela rządu praca JATEC ma stać się dla wszystkich pewnym uświadomieniem, że „Ukraina jest już w NATO” i posiada duży asortyment broni NATO.

„A powstanie JATEC jest sygnałem, że kraje NATO rozumieją: lekcje, jakie wyciągnęliśmy z wojny, są ważne dla podniesienia standardów Sojuszu” – stwierdził Bojew.

Zastępca Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych Ukrainy, pułkownik Oleh Apostoł, w komentarzu dla agencji zwrócił również uwagę na oczekiwania strony ukraińskiej: „Planujemy, aby JATEC wzmocnił zdolności obronne Ukrainy i podkreślił wartość międzynarodowej współpracy dwustronnej i wielostronnej z naszymi partnerami”. Według niego celem jest zwiększenie skuteczności działań wojsk ukraińskich na polu walki, a także zmniejszenie liczby ofiar wśród naszych żołnierzy, dzięki realizacji programów centrum.

W ramach wspólnych działań JATEC skupi się na wojskowych i cywilnych aspektach wojny i bezpieczeństwa, obejmując tak ważne obszary jak operacje wielodomenowe, wojna poznawcza, kompleksowe bezpieczeństwo i totalna obrona.

Do głównych zadań Centrum NATO-Ukraina należeć będzie: analiza i synteza doświadczeń w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa; poprawa systemu szkolenia i edukacji wojskowej; zwiększenie interoperacyjności jednostek Sił Zbrojnych Ukrainy i państw członkowskich NATO, a także wzmocnienie zdolności obronnych armii ukraińskiej.

Dlatego też powstanie Centrum NATO-Ukraina, pomimo złożoności momentu historycznego, jest kolejnym kamieniem milowym w budowie silnego sojuszu Ukrainy z Sojuszem, prowadzącego do decydującego kroku – członkostwa Ukrainy w NATO. W rzeczywistości Ukraina już działa w interesie tej struktury, pozostało tylko ją sformalizować prawnie. I choć może to potrwać jeszcze wiele lat, praca domowa zostanie odrobiona dzięki takim instytucjom, jak nowo utworzona JATEC.

Jurij Banachewycz, Bydgoszcz–Warszawa

Zdjęcie autora